Jubileusz 75-lecia mieszanego chóru kościelnego działającego przy parafii św. Katarzyny (1934-2009)

W okresie gdy Polska nie istniała, a jej ziemie znalazły się w granicach obcych państw, pieśń stała się orężem w walce o wolność. Już w niepodległej Polsce była wyrazem miłości do odzyskanej Ojczyzny. W numerze 12 z 1922 roku pisma „Śpiewak Śląski” tak oto określano nową rolę pieśni:
„Teraz nie budzić już ducha polskiego mamy, ale nieść ludowi ideały nasze, ukochanie piękna i pieśni, wpływać na uszlachetnienie ludu i młodzieży.”

Historia śpiewactwa na Śląsku Cieszyńskim jest związana z najpiękniejszymi dążeniami narodowymi i tradycją regionu. W II połowie XIX wieku śpiewnikiem i modlitewnikiem dla ludu śląskiego stał się KANCJONAŁ ks. Antoniego Janusza. Dzieło jego życia nosiło tytuł: „Praca codzienna i całożywotna każdego chrześcijanina katolickiego albo książka modlitewna i kancjonał dla katolików z różnych książek modlitewnych i śpiewników zebrana”.

Ks. Antoni Janusz urodził się 19 września 1820 roku w Czechowicach na Liszkach w rodzinie zarządcy majątku hrabiego Renarda. Wraz z całą rodziną chodził do odległego kościoła parafii św. Katarzyny, jedynej świątyni istniejącej w ówczesnych Czechowicach. Przez wiele lat był proboszczem w Zebrzydowicach. Zmarł w 1861 roku, a jego śmierć wywołała poruszenie na całym Śląsku Cieszyńskim. W gazecie „Gwiazdka Cieszyńska” napisano: „Wzbudził lud nasz katolicki od dawna przez nieprzyjaźń czasów na duchu uśpiony”.

Pieśń łączyła, uczyła miłości do Ojczyzny i wszystkich ludzi, pomagała w życiu, wywoływała wszystkie odcienie uczuć. Spełniała również ważną rolę integracyjną. Wielu ówczesnych księży rozumiało rolę pieśni w życiu narodowym i religijnym, dlatego też udzielali wsparcia organizatorom chórów kościelnych. To właśnie chóry były najbardziej masową formą tworzenia kultury muzycznej.

W 1934 roku przy parafii św. Katarzyny w Czechowicach został zawiązany chór mieszany. Jego powstanie nie trafiło w muzyczną pustkę, gdyż od 1932 roku działał przy Szkole Publicznej Powszechnej I chór mieszany I Koła Macierzy Szkolnej Śląska Cieszyńskiego. Założycielem i dyrygentem chóru kościelnego był Józef Borgieł, członek działającego w parafii Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej, Męskiej. Bazą powstającego chóru stali się członkowie czyli druhowie tego stowarzyszenia. W księdze protokołów stowarzyszenia, w sprawozdaniu z zebrania druhów 4 lutego 1934 roku zapisano:
„Ksiądz patron (ks. Marian Majewski) prosił, że o ile powstanie wkrótce chór, by pilnie uczęszczali na próby śpiewu i spieszyli z ochotą około rozwoju jego, a druh Józef Borgieł oświadczył, że o ile praca ta pójdzie wytrwale to on z ochotnem sercem przyczyni się do rozwoju chóru.”

O powstaniu chóru informuje zapis dokonany w księdze protokołów w dniu 30 grudnia 1934 roku, a będący sprawozdaniem z Walnego Zebrania Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej, Męskiej. W części protokołu zawierającego sprawozdanie z całorocznej działalności stowarzyszenia, w punkcie powstanie chóru, zapisano dzień 15 luty. W pozostałej części protokołu dzień 18 luty pojawia się jako dzień powstania chóru. Dziś już trudno dociec, która z tych dat jest prawdziwa. Do chóru wstąpiły także dziewczęta, członkinie działającej w parafii Kongregacji Mariańskiej. W protokole w zebrania stowarzyszenia z 5 marca 1934 roku zapisano:
„Ksiądz patron Marian Majewski zwrócił się do druhów z prośbą, ażeby tak na próbach jakoż i po próbach zachowywali się spokojnie a szczególnie wobec dziewczyn.”

Pierwszy występ chóru miał miejsce 18 marca 1934 roku w miejscowym kościele w czasie uroczystości ku czci św. Józefa, patrona młodzieży. W księdze protokołów stowarzyszenia, w marcu 1934 roku napisano:

Chór liczył ponad 50 członków i śpiewał różne pieśni kościelne i narodowe. Uświetniał swymi występami uroczystości kościelne, imprezy organizowane przez Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, Męskiej, uroczyste akademie itd. Z czasem występom chóru towarzyszyła orkiestra.

 

Członkowie chóru na fotografii z 1934 roku.

 

Jako że rolę opiekuna chóru pełniło SMPM, to w jego księdze protokołów odnotowano wszystkie jego występy od momentu powstania aż do 1938 roku. W latach 1937-1938 tych informacji jest bardzo mało, a w 1939 roku jest ich brak. Powodem tego stanu rzeczy nie było zaprzestanie występów przez chór, ale fakt, że od 1937 roku jego opiekunem była Akcja Katolicka (protokół z 21 lutego 1937 roku).
 

Występy chóru 1934-1938 (zachowano oryginalną pisownię).

1934 rok
- 15 luty – Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej urządziło pierwszą próbę nowo założonego chóru z p. Borgłem Józefem.
- 18 marca – Stowarzyszenie obchodziło święto św. Józefa patrona młodzieży i podczas nabożeństwa chór odśpiewał kilka pieśni; po nabożeństwie odbyło się uroczyste zebranie, a wieczorem zostało odegrane przedstawienie.
- 15 kwietnia – Delegacja ze sztandarem brała udział na zakończenie roku Jubileuszowego, a chór odśpiewał kilka pieśni.
- 21 maj – Chór kościelny śpiewał podczas nabożeństwa w św. Kongregacji Marjańskiej.
- 17 czerwiec – Stowarzyszenie obchodziło uroczystość św. Alojzego, chór śpiewał podczas rannego nabożeństwa.
- 24 czerwiec – Chór przy SMP urządził wycieczkę do Jaworza, tam brał czynny udział w nabożeństwie, a później dalszy ciąg wycieczki w góry.
- 5 sierpień – Delegacja ze sztandarem i zarazem chór wystąpił w uroczystym nabożeństwie odpustowym w kościele parafialnym i także wzięło udział przy poświęceniu sztandaru KSMŻ w Międzyrzeczu.
- 1 wrzesień – Delegacja ze sztandarem i zarazem nasz chór kościelny występował przy ślubie członka honorowego p. Borgła Józefa.
- 28 październik – Stowarzyszenie obchodziło uroczystość Chrystusa Króla z wystąpieniem chóru, a wieczorem odbyło się przedstawienie.
- 11 listopad – Delegacja wzięła udział w święto narodowe 11 listopada z wystąpieniem chóru kościelnego.
- 18 listopad – KSMM obchodziło święto św. Stanisława Kostki z występem chóru, a wieczorem odbyło się przedstawienie.
- 25 listopad – Chór występował w święto św. Cecylii.
- 25 grudzień – Chór kościelny występował na Pasterce i na głównem nabożeństwie wraz z orkiestrą.
- 26 grudzień – Chór brał udział w uroczystości Opłatkowej u p. Danelowej.

1935 rok
- 1 styczeń – Chór występował na sumie wraz z orkiestrą.
- 17 marzec – KSMM obchodziło święto św. Józefa z występem chóru kościelnego na rannem nabożeństwie.
- 14 kwiecień – Chór kościelny śpiewał pasję.
- 21 kwiecień – Chór kościelny odśpiewał na scenie kilka pieśni.
- 22 kwiecień- KSMM brało udział w święconem, na którem chór kościelny odśpiewał kilka pieśni.
- 28 kwiecień – Chór kościelny odśpiewał kilka pieśni z okazji zakończenia Roku Jubileuszowego.
- 3 maj – Stowarzyszenie w liczbie 30 druhów brało gremialny udział w uroczystości konstytucyjnej, a chór kościelny odśpiewał kilka pieśni.
- 13 maj – Na próbie chóru kościelnego uczczono śmierć śp. Marszałka J. Piłsudskiego chwilą milczenia.
- 15 maj – Z okazji imienin ks. dziekana Jana Barabasza chór kościelny odśpiewał 2 pieśni, a następnie delegacje Związków Katolickich złożyły mu życzenia.
- 20 czerwiec – Stowarzyszenie brało udział z sztandarem na sumie i w procesji do 4 ołtarzy, a chór kościelny z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni.
- 4 sierpień – Chór kościelny wraz z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni.
- 18 sierpień – Chór kościelny w liczbie 14 osób urządził wycieczkę na Klimczok.
- 20 październik – Chór kościelny występował na kiermaszu u p. Danelowej.
- 27 październik – Z okazji święta Chrystusa Króla chór występował na sumie wraz z orkiestrą, a wieczorem u p. Danelowej na akademji chór odśpiewał kilka pieśni.
- 3 listopad – Chór kościelny występował o 9tej z okazji poświęcenia sztandaru Ligi Morskiej i Kolonialnej.
- 17 listopad – KSMM obchodziło święto św. Stanisława Kostki z występem chóru na rannem nabożeństwie.
- 20 listopad – Odbył się pogrzeb ś.p. druha Janusza Ludwika. Na pogrzebie chór odśpiewał mszę żałobną.
- 25 grudzień – Chór kościelny odśpiewał na pasterce i na sumie z orkiestrą kilka pieśni.

1936 rok
- 6 styczeń – Chór kościelny występował na sumie wraz z orkiestrą.
- 9 luty – Chór kościelny występował na ślubie E. Szarówny.
- 16 luty – Stowarzyszenie wraz z chórem urządziło zabawę karnawałową u p. J. Bartoszka.
- 5 kwiecień – Chór kościelny odśpiewał pasję.
- 12 kwiecień – chór wraz z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni.
- 3 maj – Delegacja ze sztandarem brała udział w pochodzie, a chór kościelny na 9tej wraz z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni.
- 15 maj – Stowarzyszenie złożyło życzenia przed dzień imienin ks. i dziekana Janusza Barabasza, a chór kościelny odśpiewał pieśni.
- 11 czerwiec – Chór kościelny odśpiewał kilka pieśni na sumie jak również przy 4 ołtarzach.
- 9 sierpień – Delegacja ze sztandarem brała udział na mszy św. i procesji z okazji odpustu a chór kościelny odśpiewał z orkiestrą kilka pieśni.
- 15 sierpień – Delegacja ze sztandarem brała udział w pochodzie i na mszy św. z okazji poświęcenia sztandaru KSMŻ oddział Czechowice, a chór kościelny odśpiewał kilka pieśni.
- 25 październik – Chór kościelny o 1/2 11 wraz z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni, a wieczorem w sali p. A. Danelowej ku czci Chrystusa Króla.
- 15 listopad – Stowarzyszenie obchodziło św. młodzieży ku czci św. Stanisława Kostki zakończone uroczystą akademią u p. Sołgi. Chór występował na sumie i na akademii z orkiestrą.
- 25 grudzień – Chór kościelny odśpiewał na pasterce i na sumie z orkiestrą kilka pieśni.

1937 rok
- 1 styczeń – Chór kościelny pod kier. Borgła Józefa odśpiewał kolędy w kościele.
- 6 styczeń – Chór kościelny pod kierunkiem p. Borgła J. odśpiewał w klasztorze OO. Jezuitów kilka kolęd na sumie.
- 28 marzec – Chór kościelny odśpiewał z orkiestrą kilka pieśni w kościele.
- 16 maj – Chór kościelny z orkiestrą śpiewał w kościele.
- 27 maj – Chór kościelny odśpiewał kilka pieśni na sumie i przy 4 ołtarzach.

1938 rok
- listopad – podczas mszy rannej śpiewał chór kościelny, a kazanie o życiu św. St. Kostki wygłosił ks. kanonik Barabasz Jan.

Chór cieszył się szczególną opieką ówczesnego proboszcza ks. Jana Barabasza.

 

Ks. Jan Barabasz pochodził z Ustronia koło Cieszyna. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1898 roku w Ołomuńcu. Od 1907 roku był proboszczem w parafii św. Katarzyny, prowadził także szeroką działalność społeczną. Po wybuchu wojny, w listopadzie 1939 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu w Bielsku, za odmowę wykonania polecenia okupanta bicia w dzwony po zajęciu przez hitlerowców Warszawy. W 1940 roku zwolniony, znalazł schronienie w zakonie Sióstr Elżbietanek w Cieszynie. Ponownie aresztowany, został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Gusen, następnie do Dachau, gzie zmarł 21 czerwca 1941 roku.

Działalność chóru kościelnego zamarła wraz z wybuchem II wojny światowej w 1939 roku.

Krótko po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku Józef Borgieł zaczął zabiegać o reaktywację chóru. Dzięki wsparciu ówczesnego administratora parafii ks. prof. Józefa Skudrzyka osiągnął ten cel. Próby chóru rozpoczęły się w sierpniu, jego trzon stanowili przedwojenni chórzyści. Przybyło również wielu młodych ludzi, którzy na próby chóru przychodzili z odległych części parafii pokonując po kilka kilometrów. W pierwsze Święta Bożego Narodzenia po wojnie, chór w kościele odśpiewał kolędy. W następnych latach występował na wszystkich uroczystościach kościelnych, przeważnie z towarzyszeniem organów lub orkiestry. Repertuar chóru to: pieśni, kolędy, msze polskie i łacińskie. Obok utworów o treści religijnej pojawiły się pieśni o wydźwięku narodowym jak np. fragmenty oper Stanisława Moniuszki. Chór reprezentował wysoki poziom, stąd zaproszenie go do okolicznych miejscowości, gdzie swymi występami uświetniał lokalne uroczystości.

 

 

Rozwój i sukcesy chóru nie byłyby możliwe bez życzliwej opieki proboszcza ks. Juliusza Pustelnika.