Historia koła gospodyń wiejskich na Lipowcu w Czechowicach-Dziedziach

Lipowiec to przysiółek leżący w południowej części współczesnych Czechowic-Dziedzic (przysiółek to forma osiedla wiejskiego założonego z małej, wyodrębnionej grupy kilu zagród, nie stanowiącej mimo posiadanej nazwy odrębnej jednostki administracyjnej, a przynależny do jakiejś wsi czyli sioła - w tym przypadku do Czechowic). Lipowiec powstał na końcówce posiadłości pańskich, wzdłuż dzisiejszych ulic: Lipowskiej, Pocztowej (wschodnia cześć), Klonowej (chociaż dzisiaj ta ulica zaliczana jest do Zabiela). W przeszłości, obszar ten był porośnięty drzewami, wśród których przeważały lipy i stąd wywodzi się jego nazwa. Po raz pierwszy na mapach nazwa Lipowiec pojawiła się w 1836 roku.

 
Widok części przysiółka Lipowiec od strony Podlarysza. Zdjęcie wykonano w latach 40-tych XX wieku.

Koła Gospodyń Wiejskich w Polsce - historia
Od listopada 1945 roku w miastach, a od 1946 roku na wsi śląskiej działała Liga Kobiet początkowo zwana Społeczno-Obywatelską Ligą Kobiet. Zrzeszała ona kobiety wszystkich środowisk w Polsce na zasadzie członkowstwa indywidualnego lub zbiorowego. Koła Gospodyń Wiejskich były członkiem zbiorowym Ligi Kobiet. Liga włączyła się przede wszystkim w proces odbudowy gospodarczej wsi, pomagała kobietom w faktycznym korzystaniu z równouprawnienia. Po ogólnokrajowej reorganizacji w 1966 roku działalność Ligi Kobiet ograniczono wyłącznie do środowiska miejskiego. Tak więc Koła Gospodyń Wiejskich stały się podstawową organizacją społeczno-oświatową i gospodarczą kobiet na wsi śląskiej. Do 1957 roku KGW nie miały własnego regulaminu, a w pracy opierały się na statucie ZSCh. W 1957 roku, po zintegrowaniu ich z reaktywowanymi kółkami rolniczymi, celem działalności KGW stało się zaktywizowanie środowiska wiejskiego, zwłaszcza w dziedzinie poprawy warunków życia i pracy ogółu kobiet wiejskich. Od chwili swego powstania KGW najlepiej rozwijały się w obrębie byłego województwa śląskiego i na terenach odzyskanego Śląska, zamieszkałego przez ludność napływową, w której tkwiły tradycje kół gospodyń sprzed wojny.

Siedzibą powstałego Koła była Szkoła Podstawowa nr 3, a jego przewodnicząca został pani Józefa Beczała. Jako, że dokumentacja Koła nie zachowała się w całości, dlatego trudno dziś odtworzyć nazwiska wszystkich członkiń. Ze słów pani Wandy Socha, która przejęła kierownictwo Koła w 1961 roku wynika, że w latach 70-tych i 80-tych XX wieku liczba członkiń sięgała nawet 120. Zamieszkiwały one oprócz Lipowca również Brożyska, Świerkowice, Podlarysz, Zabiele.

 

Zachowało się natomiast Koła, przygotowane z okazji 25-lecia jego istnienia.

 

 

 

 

 

Panie z KGW organizowały i uczestniczyły w wielu różnych imprezach.

 

 

 

 

 

 

Po oddaniu w 1983 roku do użytku Domu Strażaka, na podstawie poprzednich ustaleń, tam została przeniesiona siedziba KGW.



W tym czasie Koło podjęło aktywną współpracę z panią Walerią Dziech prowadzącą klub w Domu Strażaka. W połowie lat 90-tych XX wieku powoli zaczyna wygasać działalność Koła. Wiąże się ze zmianą charakteru tych obszarów, które swym zasięgiem obejmowała działalność KGW. Poznikały gospodarstwa rolne, ziemia została rozparcelowana i sprzedana pod budownictwo domów jednorodzinnych. Nie było też naboru nowych, wiekowo młodszych członkiń. Ostatnie sprawozdanie finansowe z Koła pochodzi z 1999 roku i z tego też roku w książce kasowej znajdują się zapisy składek członkowskich. Przez prawie 40 lat działalnością Koła kierowała pani Wanda Socha, której zasługi dla miejscowej społeczności trudno oszacować.

Urodziła się 23 kwietnia 1923 roku w Czechowicach w Żebraczy w rodzinie Jana Miodońskiego i Joanny z domu Bożek. Jej rodzeństwo to: Alojzy, Franciszka, Jan, Henryk, Jadwiga, Stefan, Leopold, Antoni. Ojciec był krawcem, matka zajmowała się domem. W latach 1929-1936 uczęszczała do Szkoły Powszechnej II w Czechowicach. W czasie okupacji hitlerowskiej przebywała w domu i opiekowała się matką. Po poślubieniu w 1945 roku Franciszka Socha, zamieszkała w Czechowicach w dzielnicy Lesisko. Urodziła syna Jerzego. Nie pracowała zawodowo, była na utrzymaniu męża, który był rzeźnikiem. W 1956 roku ponownie zmieniła miejsce zamieszkania. Wraz z całą rodziną zamieszkała w domu stojącym na posesji przy ulicy Zamkowej w Czechowicach, niedaleko Szkoły Podstawowej nr 3. W środowisku, bardzo szybko stała się osobą rozpoznawalną. W 1961 roku wstąpiła do miejscowego Koła Gospodyń Wiejskich i w krótkim czasie została jego przewodnicząca. Energiczna, przedsiębiorcza, pracowita podejmowała wiele ciekawych inicjatyw. Pod jej kierownictwem działalność Koła bardzo się uaktywniła. Współdziałało ono z miejscowym odziałem Ochotniczej Straży Pożarnej oraz z samorządem mieszkańców. Nawiązało ścisłą współpracę ze Szkołą Podstawową nr 3 na Lipowcu i gdy tylko była okazja i możliwości śpieszyło placówce z pomocą. W latach 1978-1982 Wanda Socha pełniła funkcję radnej, zyskując swą działalnością uznanie miejscowej społeczności. Przez wiele lat pomagała słabszym, a szczególnie ludziom starszym. Za swa wieloletnią pracę dla ludzi przyznano jej następujące wyróżnienia: Srebrny Krzyż Zasługi (1987 rok), Złotą i Srebrną Odznakę Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego (1981 rok, 1975 rok), Srebrną Odznakę Honorową Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej (1978 rok), Medal Pamiątkowy wybity z okazji 100-lecia szkoły Podstawowej nr 3 (1999 rok), dyplom uznania Polskiego Związku Emerytów i Rencistów.


Obecnie, niewielka grupa pań, członkiń dawnego koła spotyka się towarzysko w swoich domach. A oto spis członkiń Koła Gospodyń Wiejskich na Lipowcu w latach 1960-1999. Spis może być niekompletny ze względu na to, że dokumentacja Koła nie zachowała się w całości.

A Adamska Maria Damska Eugenia B Biesok Helena Benek Helena Borowy Maria Bartoszek Zofia Beczała Helena Biesok Anna Biesok Wanda Bieniek Waleria  Biernot Rozalia Beczała Eugenia Babik Małgorzata Beczała Jadwiga Borgieł Stefania Baranowska Monika C Czorny Anna Czorny Stefania Czajowska Janina Czader Helena Czyż Janina Czyż Anna Czorny Krystyna Czorny Wanda Czernik Marta D Donat Wiktoria Dziędziel Irena Donat Maria Dudek Maria F Faruga Genowefa Feikis Janina G Głuch Anna Gawlas Maria Grygierczyk Adela Gola Maria Rezler Małgorzata Gola Janina Goryl Małgorzata Garbocz Eugenia

H Hoczek Bronisława Hałas Helena J Józefoska Janina Janusz Aniela Janusz Stanisława Janusz Stefania Jano Jadwiga Jurzak Otylia Janusz Pelagia K Kokot Maria Kłaptocz Julia Kuchejda Kazimiera Kuchejda Jadwiga Kastelik Helena Klimca Rozalia Kuder Stefania Kłaptocz Emilia Kajstura małgorzta Klimczak Helena Karwacka Teresa Kopeć Emilia Krywult Jadwiga Kuś Maria Kotas Helena Kubala Albina Kubisz Teresa Kuchejda Zofia L Lorek Małgorzata Ł Łukosz Rozalia Łaś Irena Łapińska Małgorzata N Niemczyk Helena J. Niemczyk Helena M. Nowak Anna

M Mally Elżbieta Moś Aniela Mokrzycka Maria Malaga Jadwiga Mańka Halina Matura Irena Matura Maria Moś Barbara Michalczyk Eugenia Mętelska Matuszczak Teresa P Przewoźnik Stefania Pustelnik Stefania Pudełko Krystyna Przemyk Maria Przewoźnik Maria Przybyłko Rozalia Pyś Władysława Pawlik Krystyna Pustelnik Halina Pają Helena Pliszek Halina Pustelnik Anna Pławecka Elżbieta R Rycko Jadwiga Rycko Janina S Socha Wanda Stanclik Anna Szary Waleria Szary Helena Szypuła Anna Srokol Weronika Szary Rozalia Szypuła Wanada Szyldem Eugenia Szpila Helena Srokol Janina Szweda Anna Stańco Halina Szczęśniak Stefania

Szczypka Stefania Szpara Stefania Szkowron Helena Szary Joanna Skowron Anna Srokol Małgorzta Srokol Maria Stanclik Jadwiga Stanclik Maria Stryczek Anna Światłoch Katarzyna Srokol Helena Sładek Anna T Tomiczek Kazimiera Tatara Helena Tomiczek Anna U Ungehauer Maria W Wiśniewska Jadwiga Wróbel Zofia Waleczek Krystyna Waluś Stefania Wróbel Magdalena Wizner Helena Waleczek Bogumiła Wątor Rozalia Watczew Maria Z Zieleźni Ludmiła Zieleźni Władysława Zolich Maria Zych Stefania Zamarlik Wanda Ż Żydek Zofia Żmij Helena Żurek Anna

 

 

Źródła
1. Inglot Stefan: Historia chłopów śląskich, Warszawa 1979
2. Ankieta przeprowadzona przez Dyrektora Szkoły Podstawowej nr 3 w Czechowicach-Dziedzicach w 2009 roku.
3. Rozmowy przeprowadzone z panią Wandą Socha przez Barbarę Pająk w dniach 8 i 17 września 2010 roku.
4. Fotografie i materiały dostarczone przez panią Wandę Socha.
5. Barzyk Zofia, Pająk Barbara, Dudzik Anna, Woźniak Erwin, Krawet Małgorzata, Koutny Wiesław, Michalik Krystyna, Matusiak Cecylia: Czechowice-Dziedzice. Przewodnik po mieście i sołectwach, Czechowice-Dziedzcie 2009.